تعریف

ایندکس یا شاخص پایی بازویی (ABI)  Ankle Brachial Index یک تست سریع و غیرتهاجمی، برای تشخیص اولیه بیماری عروق محیطی است. (تست غیر تهاجمی در پزشکی به این معنی است که مانند جراحی‌ها یا آنژیوگرافی، از پوست بدن عبور نمی‌شود و با بافت‌های داخلی بدن هیچ تماسی ایجاد نشده و تست به‌صورت ساده فقط از روی بدن انجام می‌شود، مانند عکس‌ برداری‌های ساده رادیوگرافی)

بیماری عروق محیطی (PID) نیز به این معنی است که شریان‌های اندام‌ها (و به صورت بسیار شایع‌تر پاها) دچار تنگی یا انسداد می‌شوند. افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، در خطر بیشتر سکته قلبی، سکته مغزی، درد پا، زخم‌ پا ونهایتا در خطر نیاز به قطع کردن پا هستند. در این مقاله از سایت سرزمین زخم شما با کلیات شاخص ABI  آشنا می شوید. در این تست فشارخون دست‌ها و پاها در سطوح مختلف به دقت اندازه ‌گیری شده و با هم مقایسه می‌شوند. چنانچه عدد نسبت فشارخون سیستولیک در مچ پا به بازو کم باشد، به معنی تنگی یا انسداد بعضی از شریان‌های اندام تحتانی است.

تفسیر نتابج

پس از انجام تست، عدد شاخص پایی بازویی، با تقسیم فشار سیستول (فشار بالاتر) در پا به فشار سیستول در دست، بدست می ‌آید که این عدد در دو پا به ‌صورت جداگانه محاسبه ‌شده و براساس وضعیت بیمار، ممکن است در چند سطح نیز اندازه ‌گیری‌ شود. به ‌صورت کلی چنانچه نسبت به دست، فشار خون در پا، پایین ‌تر باشد، این به معنی تنگی در شریان‌های پا است.

عدد به دست آمده به عنوان شاخص پایی بازویی، به‌ صورت کلی به این‌ صورت تفسیر می ‌شود: براساس نتایج حاصل از ABI می توان تقسیم بندی زیر را انجام داد :
☆اگر ABI بیشتر از یک باشد، طبیعی است.

☆اگر ABI بین 0.5 تا 0.7 باشد، لنگش (Claudication) رخ میدهد.

☆اگر ABI بین 0.3 تا 0.5 باشد، درد در حالت استراحت ایجاد می گردد.

☆اگر ABI کمتر از 0.3 باشد، گانگرن رخ می دهد.

بطور کلی ایندکس ABI کمتر از 0.9 موجب افزایش ریسک انسداد کامل عروق و نشان دهنده بیماری عروقی زمینه ای است هرچند بی علامت باشد.

کاربرد شاخص ABI

میزان ABI به انعطاف پذیری عروق بستگی دارد. این آزمون در افرادی که عروق به شدت کلسیفیه دارند، قابل اعتماد نمی باشد به همین علت در مبتلایان به دیابت و ESRD ممکن است ABI= 1.4 یا حتی بالاتر گزارش شود.

این تست بر اساس توصیه‌های علمی، در افرادی که از درد پا شکایت دارند، برای تشخیص علل عروقی مثل تنگی شریان‌های پا و افتراق آن از علت‌های دیگر مانند دردهای عصبی و از جمله تنگی کانال نخاعی انجام می شود.

همچنین ممکن است این تست بعد از یک ورزش کوتاه روی دستگاه تست ورزش یا همان تردمیل نیز تکرار شود تا دقت تست برای تشخیص تنگی یا انسداد شریان‌های پا افزایش داده ‌شود.

عوارض تست ABI

این تست عارضه خاصی برای بیمار ندارد و فقط ممکن است وقتی کاف فشار خون روی دست یا پا باد می‌شود، مانند اندازه‌گیری یک فشار خون ساده، کمی احساس ناراحتی ایجاد شود که با خالی شدن باد کاف، بلافاصله این احساس ناراحتی از بین می‌‌رود. در افرادی که درد شدید دست یا پا دارند، ممکن است پزشک به جای این تست، روش‌های تشخیصی دیگری مانند سونوگرافی شریانی توصیه ‌کند.

آمادگی‌های قبل از تست

انجام این تست به آمادگی خاصی نیاز ندارد. فقط بهتر است بیمار لباسی آزاد و گشاد به تن داشته ‌باشد که فرد انجام ‌دهنده تست، بتواند راحت کاف فشار خون را در بخش‌های مختلف دست و پا ببندد و فشارها را اندازه ‌گیری کند.

نحوه انجام تست ABI

برای انجام این تست بیمار روی تخت به پشت می‌خوابد، و سپس فرد انجام د‌هنده تست که پزشک یا پرستار است، به ترتیب فشار خون هر دودست و هر دو پای بیمار را اندازه می ‌گیرد. اندازه ‌گیری فشار پاها دراین تست ممکن است در چند سطح انجام ‌شود. برای این تست، مانند اندازه ‌گیری معمول فشار خون، از کاف فشار خون استفاده می‌شود که روی اندام مورد نظر بسته ‌شده و با بادکردن و خالی‌ کردن کاف، فشار خون اندازه ‌گیری می‌شود. اما به جای استفاده از گوشی پزشکی در اندازه ‌گیری معمول فشار خون، در این روش از پروب صوتی داپلر (دستگاه اولتراسوند) استفاده می ‌شود. این وسیله که مانند پروب اکو و سونوگرافی می‌ باشد، هیچ دردی نداشته و با قراردادن آن روی بخشی از پوست دست یا پا که شریان مورد نظر از آن عبور می ‌کند، فرد انجام ‌دهنده تست، صدای عبور خون از آن شریان را در وقت خالی کردن هوای کاف خواهد شنید.

همچنین مقداری ژل نیز روی سر پروب یا پوست بیمار مالیده می ‌شود که تست با دقت بیشتری انجام ‌شود.

این تست مانند اندازه‌ گیری فشار خون معمولا کاملا بدون درد و ناراحتی بوده و فقط باد کردن کاف فشار ممکن است کمی احساس ناراحتی ایجاد کند که با خالی کردن هوا، بلافاصله از بین می ‌رود.

این تست حدود یک ربع طول می‌ کشد و بعد از انجام آن نیز هیچ مراقبت و احتیاط خاصی نیاز ندارد.

این مقاله از سایت سرزمین زخم مرکز پرستاری بهبود ساری در دست ویرایش و بروزرسانی است.