درک اینکه چگونه زخم‌ها بهبود می‌یابند به پرستاران درمانگر زخم این امکان را می‌دهد تا در هر مرحله، درمان و تکنیک‌های مدیریت مناسب را برای حمایت از فرآیند ترمیم زخم اعمال کنند.

در این مقاله ترجمه شده در سایت سرزمین زخم مراحل فرآیند ترمیم زخم توصیف شده و نحوه ارتباط آن‌ها با عملکرد پرستاری و مراقبت از زخم توضیح داده می شود. پرستاران باید بتوانند مراحل مختلف ترمیم زخم را شناسایی کنند تا بفهمند آیا زخم‌ها به طور طبیعی در حال بهبود هستند یا خیر و درمان‌های مناسب را برای رفع موانع ترمیم زخم اعمال کنند.

ترمیم زخم فرایندی پیچیده با فازهای همپوشانی شده است، هرچند دانش ما درباره این فرایند پیچیده در حال افزایش است، اما برخی از پیچیدگی‌های مرتبط با ترمیم زخم هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. فرآیند ترمیم زخم، که گاهی اوقات به عنوان آبشار یا زنجیره ترمیم زخم نامیده می‌شود، معمولاً در چهار فاز متمایز تعریق می‌شود:

فاز التهاب

فاز تخریب

فاز تکثیر

فاز بلوغ

جدول زیر ویژگی ها و جزئیات نکات عملی هر فاز را توضیح می‌دهد، اما در واقع فازهای بهبود زخم به طور قابل توجهی با هم همپوشانی دارند و همیشه تشخیص هر کدام آسان نیست. به عنوان مثال، نشانه‌ها و علائم فاز التهابی می‌تواند با عفونت زخم اشتباه گرفته شود. علاوه بر این، در حالیکه بخشی از زخم در فاز التهابی است، بخش دیگر زخم ممکن است به فاز تخریب رسیده باشد.

زخم نشان داده شده در شکل زیر ترکیبی از اسلاف، دبریدمان و بافت گرانولاسیون را نشان می‌دهد (همپوشانی فازهای ترمیم زخم):

مداخلات اولیه و ثانویه در ترمیم زخم:

دو روش کلی برای ترمیم زخم وجود دارد: مداخلات اولیه و مداخلات ثانویه، بسته به نوع و علت زخم، فرایند ترمیم در هر دو مورد اساساً یکسان است، هرچند ممکن است زمان‌بندی‌ها متفاوت باشد. زخم‌های حاد (به عنوان مثال آن‌هایی که در طی عمل جراحی ایجاد شده‌اند و در آن‌ها از دست دادن بافت حداقل است) با مداخلات اولیه ترمیم می‌شوند. این بدان معناست که لبه‌های زخم را می‌توان با استفاده از بخیه، منگنه یا کلیپس دوباره به هم نزدیک و تراز کرد. به شرط عدم وجود عوارض، این زخم‌ها معمولاً به سرعت و با حداقل جای زخم ترمیم می‌شوند.

در زخم های مزمن و زخم‌هایی که در آن‌ها از دست دادن بافت قابل توجه است (به عنوان مثال، زخم‌های فشاری یا زخم‌های وریدی پا) ترمیم از طریق مداخلات ثانویه و به وسیله فرایندهای گرانولاسیون و اپیتلیزه شدن رخ می‌دهد. فرایند ترمیم ثانویه را می‌توان به سادگی با استفاده از تشبیه خانه‌ی در حال سوختن توضیح داد، که در آن فرایند ترمیم و بازسازی خانه توسط چهار خدمت اضطراری لازم برای مقابله با آتش یعنی آتش نشانان، جمع کننده‌های زباله، سازندگان و دکوراتورها نشان داده می شود.

فازهای ترمیم زخم:

فاز 1: فاز التهاب – آتش نشانان

این فاز بلافاصله پس از اینکه صدمه وارد شده شروع شده و 0-3 روز بطول می‌انجامد؛ این مرحله شباهت به فاز مبارزه با آتش دارد که پاسخ اضطراری بدن به صدمات است. هدف اصلی پاسخ التهابی جلوگیری از خونریزی بیشتر با انقباض عروق، که منجر به تشکیل لخته خون یا پوسته می‌شود. بدون این پاسخ، هیچ ترمیمی امکان‌پذیر نیست.

پس از توقف خونریزی، عروق خونی درون زخم متسع می‌شوند. این امر به مایع حامل سلول‌های لازم برای فرآیند ترمیم اجازه می‌دهد تا وارد محدوده زخم شوند. حدود 10-15 دقیقه پس از وقوع جراحت، نشانه‌های کلاسیک التهاب در اطراف زخم قابل مشاهده است. این نشانه ها شامل ظاهر قرمز زخم، گرما، تورم و درد است که نتیجه آزادسازی هیستامین و پروستاگلاندین‌ها در محل زخم است.

فاز 2: فاز تخریب – جمع کننده‌های زباله

فاز تخریب 1-6 روز به طول می‌انجامد. پس از خاموش شدن آتش خانه، جمع کننده‌های زباله برای پاکسازی آوار ناشی از اضطرار وارد می‌شوند. به همین ترتیب، در داخل زخم، عملکردهای فاز تخریب برای جلوگیری از عفونت، پاکسازی زخم و فراهم کردن بهترین شرایط برای ترمیم صورت می‌گیرد. سلول‌های (گلبول های) سفید خون از طریق عروق خونی وارد زخم شده و در آنجا تجمع می‌کنند. آن‌ها با آزاد کردن مواد شیمیایی که باکتری‌ها یا باقی‌مانده بافت را هضم می‌کنند، زخم را پاکسازی می‌کنند. پس از اتمام این کار، سلول‌های سفید می میرند و به صورت بافت مرطوب و چسبنده، که به عنوان اسلاف شناخته می‌شود، دیده می‌شوند.  تا زخم به اندازه کافی پاک نشود، فاز بعدی ترمیم زخم نمی‌تواند شروع شود.

فاز 3: فاز تکثیر – سازندگان

پس از پاکسازی آوار ناشی از آتش سوزی خانه، سازندگان برای بازگرداندن خانه به ساختار قبلی خود فراخوانده می‌شوند؛ در ترمیم زخم نیز این مرحله به عنوان فاز تکثیر شناخته می‌شود و معمولاً بین 3-24 روز به طول می‌انجامد.

در این فاز، بافت جدید توسط فیبروبلاست‌ها، سلول‌های مسئول توسعه عروق خونی جدید، کلاژن و سایر بافت‌های همبند، بازسازی و ساخته می‌شود. عروق خونی کوچک جدید در داربست درون زخم به هم متصل می‌شوند و این تبدیل به بافت گرانولاسیون می‌شود که حفره زخم را پر می‌کند. بافت گرانولاسیون صورتی رنگ است اما با توسعه عروق خونی جدید به قرمز روشن تبدیل می‌شود.

فاز 4: فاز بلوغ – دکوراتورها

فاز بلوغ را می‌توان به بازسازی خانه پس از آتش سوزی تشبیه کرد؛ این فاز بین 21 روز تا دو سال به طول می‌انجامد. سلول‌های اپیتلیال، که در فولیکول‌های مو، غدد عرق سالم و اطراف لبه‌های زخم قرار دارند، بر روی بافت گرانولاسیون جدید شکل گرفته، حرکت کرده و اندازه زخم را با انقباض کاهش می‌دهند، در نتیجه لبه‌های آن را به هم نزدیک می‌کنند.

ماکروفاژها کلاژن درون زخم ترمیم شده جدید را برای تشکیل اسکار (جای زخم) ساماندهی مجدد می‌کنند. این بافت اسکار با گذشت زمان از قرمز به سفید تغییر رنگ خواهد داد؛ با این حال، این فرآیند حداکثر فقط 80٪ از قدرت پوست آسیب ندیده را باز خواهد گرفت.

پنج نکته کلیدی در مورد ترمیم زخم:

۱. ترمیم زخم فرآیندی پیچیده است و هنوز به طور کامل درک نشده است.

۲. مراحل ترمیم کاملا مشخص و جدا از هم نیستند و زخم‌ها ممکن است ترکیبی از چندین مرحله را همزمان نشان دهند.

۳. پرستاران باید بتوانند مراحل مختلف را شناسایی کنند تا ترمیم را به درستی مدیریت کنند.

۴. ترمیم زخم می‌تواند در صورت استفاده نادرست پرستاران از درمان‌ها به تأخیر بیفتد.

۵. پوستی که آسیب دیده هرگز به طور کامل استحکام پیش از آسیب خود را باز نخواهد یافت.

نتیجه‌گیری:

این مقاله یک بررسی ساده از فرآیند پیچیده ترمیم زخم را ارائه داده است. ضروری است که پرستاران بتوانند فازهای مختلف را تشخیص دهند تا بتوانند پیشرفت زخم‌ها را هنگام عبور از مراحل مختلف نظارت کنند. هر فاز نیاز به استراتژی‌های مدیریت متفاوت دارد و درمان نامناسب می‌تواند باعث تأخیر در ترمیم زخم شود.

مقاله اصلی:

www.nursingtimes.net / Vol 111 No 46 / Nursing Times 11.11.15

Nursing Practice Practice educator Wound care

توضیح مترجم: در طبقه بندی رایج مراحل ترمیم زخم به چهار مرحله خونریزی (هموستاز)، التهاب (اینفلمیشن)، تکثیر (پرولیفرشین) و بلوغ (مچوریشن) تقسیم می شوند که در این مقاله هموستاز در فاز التهاب دیده شده است.